Η υπνοβασία είναι μια διαταραχή της συμπεριφοράς κατά τον ύπνο, στην οποία o ασθενής φαίνεται να ξυπνάει κατά τη διάρκεια της νύχτας και να περπατάει ή να κάνει διάφορες άλλες δραστηριότητες, χωρίς να έχει καμία ανάμνηση αυτών των δραστηριοτήτων.
Η υπνοβασία συνήθως συμβαίνει μέσα σε μια ή δύο ώρες από την ώρα που ο ασθενής θα αποκοιμηθεί και μπορεί να διαρκέσει κατά μέσο όρο από 5 έως και 15 λεπτά. Τέλος, η υπνοβασία είναι πολύ πιο κοινή στην ανήλικο παρά στην ενήλικο ζωή.
Η πιο προφανής συμπεριφορά κατά την υπνοβασία, είναι η έγερση και η βάδιση. Αλλά στην πραγματικότητα η υπνοβασία μπορεί να περιλαμβάνει και μια σειρά από άλλες συμπεριφορές, όπως ο ασθενής να:
• κάθεται στο κρεβάτι του και κάνει επαναλαμβανόμενες κινήσεις, όπως το να τρίβει τα μάτια του ή να τραβάει τις πιτζάμες του,
• φαίνεται ζαλισμένος (οι υπνοβάτες έχουν τα μάτια τους ανοιχτά, αλλά δεν βλέπουν με τον ίδιο τρόπο που κάνουν/βλέπουν όταν είναι σε πλήρη εγρήγορση),
• είναι αδέξιος,
• μην ανταποκρίνεται, όταν του μιλάει κάποιος,
• δυσκολεύεται να ξυπνήσει,
• μιλάει/παραμιλάει κατά τη διάρκεια του ύπνου,
• εμφανίζει ενούρηση/ουρεί σε ανεπιθύμητα μέρη.
Οι αιτίες της υπνοβασίας μπορεί να είναι:
• κληρονομική
• έλλειψη ύπνου ή κόπωση
•κατακερματισμός του ύπνου και συχνές αυπνίσεις (όπως συμβαίνει π.χ. στην υπνική άπνοια)
• ασθένεια ή πυρετός
• ορισμένα φάρμακα
• το στρες/άγχος
• να αποκοιμάται ο ασθενής με πληρότητα κύστης
• θορυβώδες περιβάλλον ύπνου/διαφορετικό περιβάλλον ύπνου
• Η πρόληψη των τραυματισμών είναι το πιο σημαντικό πράγμα που μπορείτε να κάνετε. Κρατήστε τα επικίνδυνα αντικείμενα μακριά από το παιδί σας. Κλείστε και ασφαλίστε τα παράθυρα και τις πόρτες. Μπορεί να χρειαστεί να εγκαταστήσετε κλείθρα ή βίδες στις εξωτερικές πόρτες, για να μην μπορεί να τις ανοίξει το παιδί σας. Οι βαριές κουρτίνες μπορεί να αποτελέσουν έναν αποτρεπτικό παράγοντα για την πρόσβαση σε ένα παράθυρο. Εάν είναι απαραίτητο, βάλτε το παιδί σας να κοιμάται στο ισόγειο του σπιτιού σας, ώστε να μην πέσει από τις σκάλες. Αφαιρέστε τα αιχμηρά και εύθραυστα αντικείμενα γύρω από το κρεβάτι του παιδιού σας. Εξαλείψτε την ακαταστασία από το δάπεδο. Εγκαταστήστε εμπόδια έξω από το δωμάτιο του παιδιού σας και στην κορυφή της σκάλας. Μην αφήνετε το παιδί σας να κοιμάται σε ένα κρεβάτι κουκέτα.
• Κρατήστε τα κλειδιά του αυτοκινήτου μακριά από το παιδί σας.
• Αν βρείτε το παιδί σας να υπνοβατεί, καθοδηγήστε το απαλά από την πλάτη του στο κρεβάτι του. Μην το ξυπνήσετε. Μπορεί να μην είναι καν σε θέση να ξυπνήσει. Προσπαθώντας να το κάνετε αυτό, μπορεί να προκαλέσετε στο παιδί σας μεγαλύτερο πρόβλημα. Αντ ‘αυτού, απλά κατευθύνετε το παιδί σας πίσω στο κρεβάτι, ενώ του προσφέρετε ηρεμία, με καθησυχαστικές δηλώσεις, όπως «είσαι ασφαλής», «είσαι στο δικό σου κρεβάτι».
Για τα παιδιά που υπνοβατούν πιο συχνά, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει θεραπεία, η οποία έχει συμπεριφορικά στοιχεία (π.χ. προγραμματισμένη αφύπνιση) ή/και μπορεί να συνταγογραφήσει φαρμακευτική αγωγή για να βελτιώσει τον ύπνο του παιδιού σας (ή του ασθενή που υπνοβατεί), ειδικά εάν συντρέχουν τα παρακάτω:
• Τα επεισόδια είναι συχνά, σοβαρά και δυνητικά επιζήμια.
• Ο υπνοβάτης επανειλημμένα τραυματίζεται κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων.
• Ο υπνοβάτης φεύγει από το σπίτι.
• Οι εκδηλώσεις διαρκούν και μετά την εφηβεία.
• Οι εκδηλώσεις οδηγούν σε ημερήσια υπνηλία.
• Το στρες, το άγχος, ή άλλοι ψυχολογικοί παράγοντες φαίνεται να συμβάλλουν στις διαταραχές του ύπνου.
Όχι. Τα περισσότερα παιδιά που υπνοβατούν δεν έχουν συναισθηματικά ή ψυχολογικά προβλήματα. Τα περισσότερα παιδιά σταματούν να υπνοβατούν κατά τη διάρκεια της εφηβείας.
